Қазақстандағы халықтың қоныстануының бірқатар зерттелмеген түйінді мәселелерін айналып кетуге болмайды. Олардың қатарында дүние жүзі бойынша қазақ диаспорасы көп шоғырланған Моңғолия қазақтарының қилы тарихына ерекше тоқталып кету керек. Себебі тәуелсіздік қарсаңында ұлы көштің тізгінін ең алғашқылардың бірі болып тартқан моңғолия қазақтары еді. Аталмыш мәселелерді жан-жақты зерттеу, қазақтардың Моңғолия топырағында басынан кешірген өмір тарихы, қазақы салт-сана, тіл мәдениетінде болған кейбір өзгерістерді айшықтау жалпы қазақ тарихының бір кемтігін толтырып, қазақ тарихын зерттеу, зерделеу мүмкіндігін арттыра түсері сөзсіз.
Мақалада автор, 1911-1940 жылдар аралығындығы Моңғолия қазақтарының басынан кешкен қилы тарихын тарихнамалық зерттеулер арқылы ашып көрсетеді.