Мақалада Ақтөбе облысының мысалында соғыстан кейінгі жылдардағы жалпы білім беретін мектепті қалпына келтіру және дамыту барысы қарастырылады. Ұлы Отан соғысы жылдарында мектептегі білім беру жүйесі де үлкен қиындықтарды бастан кешіргені белгілі. Сынып бөлмелерінің, керек-жарақтардың, киім-кешек пен аяқ киімнің жоқтығы, отбасылардың материалдық жағдайының нашарлауы мектеп оқушыларын оқытудағы қиындықтарды күшейтті. Бұл зерттеуде соғыстан кейінгі мәселелерге қатысты көптеген әлеуметтік аспектілер егжей-тегжейлі қарастырылған. Жалпы білім туралы заңды жүзеге асырудағы халыққа білім беру органдарының, сондай-ақ халық ағарту ісін қалпына келтірудегі қоғамдық және патронат ұйымдарының рөлі айқындалды. Зерттеуде мұрағат материалдарын пайдалану негізінде мектеп желісінің, мектеп-интернаттар мен мектеп-интернаттардың өсу динамикасы, олардағы оқушылар контингенті өзгерістері көрсетіліп, кадр мәселесіне талдау жасалған. Автордың ойынша, 1945 -1953 жж. кеңес мектебінің дамуының өтпелі кезеңі болды, бұл кезде соғыстан кейінгі қираудың шарықтау шегінде мектепке тек өскелең ұрпақты тәрбиелеу мен тәрбиелеу ғана емес, сонымен қатар мектеп оқушыларын жаңа мәселелерді шешуге дайындау үлкен жауапкершілік жүктелді.