Мақалада қазан төңкерісіне дейінгі Зайсан қаласы мен аттас уездiң басқару жүйесiнiң барысы талданады. ХIХ ғасырдың екiншi жартысында қорғаныс пунктi ретiнде бой көтерген Зайсан қаласы мен аталған аймақтағы басқару жүйесi алғашында ерекше бекiнiстi құрай отырып, бекiнiстiк арнайы басшы-лық мекемесi басқарды. Кейiннен аймақ территориясы кеңейiп, халық саны өскеннен кейiн басқарудың бұрынғыдай түрi қанағаттандырмай, уақытша ереже негiзiнде уездiк басқару жүйесiне 1875 ж. өттi. Зайсан бекiнiсi қалалық статусын 1871 жылы алып әкiмшiлiк басқару мекемесi ретiндегi өз жұмысын атқарып отырды. Кейiннен уездiк басқармаға өткеннен кейiн уездiк басшылық өзiнiң қарамағындағы болыстарға жалпы аймаққа басшылығын жүргiзiп, патшалық Ресей саясатын орындаушы аппарат ретiн-дегi рөлiн атқарды. Қалада бұл әкiмшiлiк басқару орындарымен қатар полицейлiк басқару бөлiмшелерi ашылып, қоғамдық тәртiп сақтау құқтарын қадағалап отырған.