Ұлы Отан соғысы жылдарында көптеген халықтар Қазақстан аумағына жаппай күштеп жер аударылды.
Мақалада кең мұрағаттық материалдар негізінде автор Семей және Шығыс Қазақстан облыстарына арнайы қоныс аударушыларды жер аудару және орналастыру тарихымен таныстырады. Депортацияланған немістердің, поляктардың, шешендердің және т.б. этностардың әлеуметтік-саяси жағдайы көрсетіледі. Үкімет пен қоршаған ортаның жер аударылған этностарға деген қатынасы қарастырылады.