Мақалада алғаш рет ғылыми айналымға енгізілген мұрағаттық құжаттарды талдау негізінде қоныстанудың алғашқы жылдарында Шығыс Қазақстан облысының Зырян ауданына (қазіргі Алтай ауданы) қайтадан екінші рет қоныс аударуға ұшыраған арнайы қоныс аударылған шешендердің шаруашылық-тұрмыстық жағдайы және жұмыспен қамту үрдісі қарастырылады. Зерттеуде Зырян ауданында арнайы қоныс аударылған шешендердің негізгі проблемалары анықталды. Арнайы қоныс аударығандардың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайы реконструкцияланды. Тұрғын үй жағдайы, медициналық қызмет көрсету және күнделікті өмір сипатталады. Қарастырылған материалдар негізінде арнайы қоныс аударушылардың жаңа өмір жағдайларына және қабылдаушы қоғамның арнайы контингентке қатынасы көрсетілген. Автор мұрағат материалдарына сүйене отырып, арнайы қоныс аударылған шешендердің екінші рет қайта ішкі қоныс аударуы олардың әлеуметтік сипаттағы мәселелерін шешпеген деген тұжырымға келеді.