Бұл мақалада ХІХ ғасырдағы Ресейдің отаршылдық саясатының ықпалымен қазақ қоғамындағы билердің әлеуметтік рөлі мен мәртебесінің өзгеруі қарастырылады. Дәстүр бойынша билер қазақ қоғамындағы қара сүйек әлеуметтік иерархиясында жоғары орынға ие болды, олар әдет-ғұрыпты терең білуімен, даналығымен және өз қауымында ерекше құрметімен бағаланды. Шыңғыс тұқымы негізінде билікке келу жолынан айырмашылығы, әдетте билердің өз қауымында билікке жетуі жеке беделі мен қоғамдық жалпы сенімге негізделген болатын. Бірақ Ресейдің отаршылдық саясаты, оның ішінде 1822 жылғы Сібір қазақтарының Жарғысы мен 1867-1868 жылдардағы реформалар билерді отаршылдық басқарудың иерархиялық жүйесіне енгізуге, сол арқылы олардың дәстүрлі билігі мен әлеуметтік жағ-дайын шектеуге тырысты. Бұл зерттеу отаршылдық шаралардың билердің мәртебесін қалай өзгерткенін, оларды автономиялық басшылардан бақылаудағы шенеуніктерге айналдырғанын зерттейді. Осыған қарамастан билер отаршылдық бақылауға қарсылықты бейнелейтін өз қауымының көшбасшылары мен қазақ идентикасының сақтаушысы рөлін атқара отырып, мәдени ықпалын жүргізіп отырды.
ҚАЗАҚ БИЛЕРІ МЕН РЕСЕЙ ИМПЕРИАЛИЗМІ: МЕРИТОКРАТИЯ МЕН ОТАРЛЫҚ БАҚЫЛАУДЫҢ ТОҒЫСУЫНЫҢ ЗЕРТТЕЛУІ
Жарияланған December 2024
21
25
Аңдатпа
Тіл
English
Кілтті сөздер
қазақ қоғамы, билер, әлеуметтік рөл, мәртебе, әдет-ғұрып, Ресей отаршылдығы, меритократия.
Дәйексөздерді қалай жазу керек
[1]
Шакирбаева, И. 2024. ҚАЗАҚ БИЛЕРІ МЕН РЕСЕЙ ИМПЕРИАЛИЗМІ: МЕРИТОКРАТИЯ МЕН ОТАРЛЫҚ БАҚЫЛАУДЫҢ ТОҒЫСУЫНЫҢ ЗЕРТТЕЛУІ. Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар сериясы. 4, 83 (Груд 2024). DOI:https://doi.org/10.51889/2959-6017.2024.83.4.033.