ХІІІ ғ. соңы – ХIV ғасырдың бірінші жартысы Алтын Орда тарихын зерттеушілер үшін ең тұрақты және қала мәдениетінің гүлдену жылдары ретінде сипатталады. Жаулап алу кезінде зардап шеккен қалалардың белсенді түрде жандануы байқалады, ондаған жаңа қалалар мен ірі елді мекендер пайда болды. Бұл қарқынды өсу кезеңі негізінен Өзбек ханның (1312-1342) тұсына келеді.

Соңғы онжылдықтағы экспедициялық жұмыстар, басылымдар мен мұрағат есептері негізінде жиналған археологиялық материалдарды талдау нәтижесінде XIII-XIV (XV) ғасырлардағы Сарыарқаның 50-ден астам қалалары мен елді мекендері табылды. Қала мәдениеті ескерткіштерінің орналасуына қарай Сарыарқа аумағындағы XIII-XIV (XV) ғасырлардағы ортағасырлық елді мекендерді жерсіндендірудің бірнеше негізгі географиялық аймақтарын бөліп көрсетуге болады – бұл Нұра-Есіл сағасы, Ұлытау-Жезқазған өңірі, Ертіс даласы, Қазақ Тобыл өңірі және Каспий даласы.