Мақалада 2020-2022 жылдары «Археологиялық экспедиция» ЖШС қызметкерлері Таусамалы қорымының ерте темір дәуірінің қорғандарында жүргізген археологиялық зерттеулердің материалдары келтірілген. Ескерткіш Қазақстан Республикасы Жетісу облысының Ақсу ауданында орналасқан. Таусамалы кентінен шығысқа қарай 30 м және Жансүгіров кентінің аудан орталығынан оңтүстік-шығысқа қарай 1,5 км. Қорым Қаракөл жотасының шатқалындағы Ақсу өзенінің конусын, оның Қапал-Арасан ойпатынан шығатын жерін алып жатыр. Оның құрамында шамамен 122 үйінді бар. 2020 жылдан 2022 жылға дейінгі жұмыс кезеңінде 10 қорған зерттелді. 2020 жылы № № 33 және 34 екі қорған, 2021 жылы № № 2 және 90 екі қорған, 2022 жылы алты қорған №№25, 91, 92, 93, 94, 95 Тізімге 2019 жылы Алматы-Өскемен тас жолындағы апаттық жұмыстар аясында қазылған қорғанды ​​қосуға болады. Қорымның едәуір бөлігін үйіндіден алыс жерде қоршаулары бар қорғандар құрайды. Жоба бойынша жұмыс барысында археологиялық зерттеулер №33 және №95 екеуінде жүргізілді. Бірінші қорғанның қоршауы тікбұрышты, екінші дөңгелек пішінді қоршау. Екі қорғанда да тас жәшіктердегі жерлеу орындары табылды. Батыс секторына жерленгендерді бағдарлау. Зерттеу кезінде жерлеу құралдары табылған жоқ. Қорғандарға ұқсастықтар б.з. д. I мыңжылдықтың соңы мен Жетісу аумағындағы эр шекарасының ескерткіштерінде кездеседі. Шығыс Қазақстан, Саян-Алтай және Моңғолия ескерткіштеріне одан да алыс байланыстар байқалады.