Мақалада қарақалпақ қоңыраттарының құрылымы салыстырмалы түрде қарастырылады, рулық өзін-өзі тану белгілерін анықтау, некелік және отбасылық-туыстық қатынастардағы реттеуші рөлін айқындау әрекеті жасалады. Рулық құрылым мен рулық топтарды зерттеу әртүрлі халықтардың этногенезіне әртүрлі этникалық компоненттердің қатысу дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді, сондай-ақ жаһандану жағдайында дәстүрлі рулық байланыстардың әлсіреуіне ықпал ететін факторларды анықтауға, этникалық қауымдастықтар мен олардың мәдени дәстүрлерінің болашағын болжауға көмектеседі. Қарақалпақтардың рулық бөлімдері екі ірі арысқа біріктірілген: «қоңырат» және «он төрт уруў». Олардың әрқайсысы ұсақ рулық топтарға бөлінеді және әрқайсысының өзіндік атаулары бар. «Қоңырат» атауына қатысты оның шығу тегі жөнінде әртүрлі пікірлер бар. Қарақалпақтар мен өзбектер арасында «қоңырат» атауы түркілік «қоңғыр ат» – жирен, торы жылқы сөзінен шыққан деген түсінік кең таралған. Арыс «Қоңырат» құрамына кіретін уруўлардың шығу тегі туралы халықтың көзқарастары өте құнды. «Қоңырат» арысының өкілдері өзін «Он төрт уруў» арысының өкілдерінен белгілі бір дәрежеде ерекше-лендіреді, бұл олардың этникалық санасы мен қабылдауындағы айырмашылықтардан көрінеді. Мұның бір көрсеткіші – олардың қоныстану сипаты. Мәселен, «қоңыраттар» негізінен Қарақалпақстанның солтүстік бөлігінде және Әмударияның сол жағалауында тұрады.