Мақалада қазақтардың ХІХ ғасырдың 20 жылдарындағы империялық басқару реформаларына қарсы қарулы күресі сол мерзімдегі ресейлік мемлекеттік мұрағаттары деректеріндегі сиаты қарастырылады. ХІХ ғасырдың бірінші ширегіндегі қазақ халқының тарихын зерттеуші Сібір жүйесі жанында шапқыншылық жасап, оның қарсылығын басуға және өзін ұстауға арналған барлық әрекеттерге қарамастан даланы ұзақ бүлікке салды” Кенесарының орыс империясының тонаушылығын тоқтату мақсатындағы күресін баяндайтын нақты мысалдар ресейлік мемлекеттік мұрағат деректерінен молынан кездеседі. Атап айтқанда, 1839 жылдың желтоқсан айындағы екінші полк командирі, әскери старшина Куликовтың Жеке Сібір корпусы штабының бастығы атты әскер генерал-майор барон фон Дерг Ховенге: “1839 жылдың 19 желтоқсанында өзі басшылық жасайтын полктің төменгі дәрежелі казактары 17 әскери аттарынан айырылғандықтары” туралы жазған хабарламасы жергілікті қазақтардың патша әскерлеріне қарсы ұйымдасқан қимылдарын көрсетеді.